THE LIGHT & COLORS OF JAN VAN DER HORN
Edited & Designed by Manfred Heiting
The Light & Colors of Jan van der Horn (Het licht en de kleuren van Jan van der Horn) is de kroon op het werk van de beeldend kunstenaar. Het boek bevat een selectie van 300 foto’s van Jan van der Horn, zowel portretten uit de jaren 1960 en 1970 als zijn latere studiowerk.
Het boek is samengesteld en vormgegeven door de Duits-Amerikaanse ontwerper, editor en fotoverzamelaar Manfred Heiting. Hij geldt als een van ‘s werelds bekendste fotografiekenners.
Drukkerij Zwaan Lenoir in Wormerveer zorgde voor de lithografie, het prépress gebeuren en drukte dit bijzondere fotoboek. Zwaan Lenoir kan als geen ander fotografie (RGB) in alle kleurdiepte lithografisch omzetten naar hoogwaardig drukwerk.
The Light & Colors of Jan van der Horn (Het licht en de kleuren van Jan van der Horn), edited & designed by Manfred Heiting, is vanaf november verkrijgbaar bij Galerie TORCH, boekhandel Scheltema en de winkel van het Stedelijk Museum in Amsterdam.
118 Pagina’s, Formaat: 24,5cm x 30,5cm. Prijs: € 145.-
ONLINE: gesigneerd en genummerd: € 225.- / shipping € 20.-
The Light and Colors of Jan van der Horn
Samengesteld en ontworpen door Manfred Heiting
“Licht en kleur op magische momenten”
“Fotoboek kroon op het werk van Jan van der Horn”
‘Het licht en de kleuren van Jan van der Horn’ is de titel van het fotoboek met werk Jan van der Horn. Het boek verschijnt in november 2021 en is de kroon op het werk van de Amsterdamse beeldend kunstenaar. Het geeft een overzicht van de fotowerken die Jan van der Horn in de laatste decennia maakte en waarin vooral zijn bijzondere gebruik van licht en kleur opvalt.
Het boek is samengesteld en vormgegeven door de Duits-Amerikaanse ontwerper, editor en fotoverzamelaar Manfred Heiting, een van ‘s werelds vermaarde fotografiekenners.
Het full color boek verschijnt als flatbook, in een luxueuze slipcase. Drukkerij Zwaan Lenoir in Wormerveer zorgde voor de lithografie, het prépress gebeuren en drukte dit bijzondere fotoboek. Zwaan Lenoir voldoet aan de museale norm waarbij fotografie (RGB) in alle kleurdiepte lithografisch wordt omgezet naar hoogwaardig drukwerk. Haar kwaliteit van drukken is ook te zien in een studieserie over fotografie voor het Rijksmuseum, eveneens een initiatief en ontwerp van Manfred Heiting.
Heiting maakte een selectie uit 300 foto’s van Jan van der Horn, zowel portretten uit de jaren zestig en zeventig, als zijn latere studiowerk (als lichtbakken gepresenteerd). Dit is geënsceneerde fotografie waarin Van der Horn zijn fascinatie voor het ‘magische moment’ heeft vastgelegd, het korte, sprookjesachtige moment van de schemering van het licht. Ook zijn recente werk staat in het boek: kleurrijke foto’s van muzen, die poseren in zijn studio. Opvallend zijn het gebruik van (gefilterd) licht en de surrealistische kleuren van puur pigment, waarmee Jan van der Horn zijn beelden creëert.
Heiting schreef de inleiding voor het boek, waarin hij, vanwege het gebruik van dit licht, de fotowerken van Jan van der Horn vergelijkt met de Hollandse schilders van de zestiende en zeventiende eeuw. ‘Jan is meester van het licht,’ schrijft Manfred Heiting. ‘Hij denkt, creëert en presenteert met licht. Hij begreep het licht vanaf het begin van zijn werk en volgt daarmee de traditie van de Hollandse meesters.’
Ook zegt hij: ‘Jan heeft het licht gebruikt om tot zijn eigen geënsceneerde fotografie te komen. Dit boek laat zien wat hij de laatste decennia heeft gemaakt, welke visie hij op kunst en fotografie heeft en welke magische momenten hij op zijn geheel eigen wijze heeft bevroren in de tijd. Door dit boek kan een breder publiek kennis maken met zijn bijzondere foto’s.’
Kunsthistoricus Emiel van der Pol leverde ook een bijdrage over het werk van Jan van der Horn en plaatst dat in een breder verband van de geënsceneerde fotografie in Nederland.
Het boek is verkrijgbaar bij Galerie TORCH, boekhandel Scheltema en de winkel van het Stedelijk Museum in Amsterdam.
118 Pagina’s, Formaat: 24,5cm x 30,5cm. Prijs: 145.- Euro (oplage: 350). Gesigneerde en genummerde uitgave: 245.- Euro (oplage: 50)
Tekst: Madeleine Rood
http://bureau-rood.nl
Amsterdam, september 2021
‘The Light and Colors of Jan van der Horn’
Door Manfred Heiting
‘Jan van der Horn geeft zijn eigen, bijzondere visie op licht en kleur’
Het licht en de kleuren van Jan van der Horn is de titel van het fotoboek dat in september verschijnt. Manfred Heiting heeft het boek vormgegeven, samengesteld en ingeleid. Zwaan Lenoir Printmedia in Wormerveer heeft het boek gedrukt. Manfred Heiting is fotoverzamelaar, onderzoeker, typograaf, vormgever, tentoonstellingsmaker en wereldwijd gerespecteerd om zijn museale collectie van fotoboeken. ‘Het boek ‘Light & Colors of Jan van der Horn’ is in een overtuigende vorm en druktechnische uitvoering geproduceerd. ‘Zo kan een breder publiek kennis maken met de fotowerken en lichtbakken van Jan van der Horn,’ aldus Manfred Heiting.
Het boek toont een overzicht van het werk van de Amsterdamse beeldend kunstenaar Jan van der Horn (1951), waarin hij momenten zoekt waar de werkelijkheid in een flits haar magische natuur laat zien en hij zijn controle over licht en kleur toont tijdens het ‘blauwe uur’ – de schemering. ‘Jan is een kunstenaar, die de techniek van de fotografie meester is,’ vindt Manfred Heiting, de Duits/Amerikaanse fotoverzamelaar, die sinds 1994 in Californië woont en voor onderzoek en werk elk jaar enkele weken in Europa is. ‘Zijn fotowerken – meestal als lichtbakken gepresenteerd – zijn een unieke, technisch perfecte vertaling van zijn artistieke interpretatie van klassiek materiaal en portretten. En daarbij gebruikt hij artificiële kleuren, zoals pigmenten, en filtert hij zijn licht.’
Polaroid
Jan van der Horn en Manfred Heiting kennen elkaar al ruim vijftig jaar. Begin jaren zeventig werkten ze bij Polaroid in Amsterdam. Heiting was destijds Director of Design, die met Jan van der Horn als audiovisuele expert voor een reeks projecten samen werkte. ‘Jan heeft zijn creatieve talent bij Polaroid ingebracht, in het bijzonder bij het maken van audiovisuele presentaties, hét medium voor communicatie in die tijd,’ vertelt Manfred Heiting. ‘Zijn presentaties voor grote Polaroid manifestaties waren altijd top notch (magnifique). Ik heb altijd contact met Jan gehouden en omdat hij mij regelmatig foto’s stuurde, ken ik zijn werk redelijk goed. In het begin waren dat voornamelijk landschappen, die hij maakte van klei en koper. De technische vakbekwaamheid die hij heeft om het licht te gebruiken, die de kleur intensiveert, is zijn bijzonder talent. Hij maakt daarmee een naturalistisch maar vervreemdend beeld. Hij geeft met zijn fotowerken een eigen visie op dingen en beheerst eveneens de digitale technieken. Hij gebruikt het licht voor zijn ‘magische momenten’. Kleur is een eigenschap van licht en kan niet bestaan zonder licht.’
Licht, lampen en drukprocedé
‘Een belangrijk aspect van zijn licht is. Hij werkt met studiolicht (Broncolor), dus met studio flitslicht. En dat zie je. Elk onderdeel van zijn mysterieuze landschappen belicht hij anders, met flits, fietslampjes of ledlichten. Dat is een moeilijke manier van werken, maar je ziet het eraan af. Ik zeg altijd: fotografie is art and craft. Kunst en ambacht tegelijk, werken met oude pigmenten uit de schilderkunst en belichten met studiolicht. Het is niet alleen het een of het ander, maar een combinatie ervan. Dat is het altijd geweest, ook bij de hele grote en bekende fotografen. Vandaag moet het alleen kunst zijn. En bij Jan geloof ik erin. Natuurlijk heeft hij ook zijn fotowerken in ‘lichtbakken’ uitgevoerd, waarmee hij zijn fotografie presenteert als een lichtsprookje. Dat is een bijzondere manier van exposeren. Het zijn altijd drie dimensionale en tijdelijke installaties, die hij in diverse dorpjes exposeerde onder de titel ‘Het Lichtjuweel’. Dit boek is uiteraard geen lichtbak, maar geeft door de bijzondere druk- en afwerkingstechniek van ZwaanLenoir wel een indruk van de volle kleurintensiteit van zijn werk. Tweedimensionaal weliswaar, maar het is as much as we can get.’
Manfred Heiting heeft een keuze gemaakt uit bijna driehonderd foto’s die Jan van der Horn hem heeft gestuurd. Foto’s van zijn hele carrière, dus ook de portretten uit de jaren zestig en zeventig staan erin, zoals het portret samen met Ulay en Marina Abramovic. ‘Die zijn net zo goed en wel om dezelfde reden: het gebruik van licht en kleur, zwart en wit.’
Museum Houston
Manfred Heiting heeft meer dan vijftig fotoboeken samengesteld en vormgegeven. Dat zijn voornamelijk boeken over fotoboeken, zoals fotoboeken over de geschiedenis van de fotografie, over Japanse, Russische en Duitse en Tsjechische fotoboeken. Hij werkt nu aan een boek over Nederlandse fotoboeken. Fotografie, en dan vooral de gepubliceerde fotografie, heeft al zijn hele leven zijn grote interesse. Zijn collectie van 4.000 originele foto’s (van 1840-2000) en ca. 13 duizend fotoboeken zijn nu te zien in het Museum of Fine Arts in Houston, Texas.
‘Fotografie – het medium, de techniek én de publicatie ervan – heeft altijd gestaan op de schouders van eerdere beeldtechnieken, zoals houtsnijden, koperplaat, staalplaat, lithografie, autotypie et cetera,’ vertelt Heiting. ‘Het kon omdat het mogelijk was. Het drukken van beelden heeft allerlei ontwikkelingen doorgemaakt, dankzij uitvindingen en verbeterde technieken van het beeld transfer proces, de drukapparaten en het papier. Zo veranderde het steeds en groeiden de mogelijkheden en toepassingen. Techniek leidt tot creativiteit en creativiteit leidt tot uitvindingen. Van Gutenberg tot Zuckerberg,’ aldus Manfred Heiting.
De invloed van technische ontwikkelingen was heel belangrijk in de publicatie van de analogie fotografie. Net als voor de digitale beelden van de toekomst.’
‘Het artistieke kenmerk van Jan van der Horn is niet in één woord te vatten,’ zegt Heiting. ‘Het is zijn visuele interpretatie van een portret, van een gezicht, van vormen, materiaal. En bovendien de toepassing en manipulatie van licht en kleur en uiteindelijk ook de presentatie met licht: de lichtbak. Dat heeft mij gefascineerd. Hij heeft het licht gebruikt om tot zijn eigen geënsceneerde fotografie te komen. Dit boek laat zien wat hij de laatste decennia heeft gemaakt, welke visie hij op kunst en fotografie heeft en welke magische momenten hij op zijn geheel eigen wijze heeft bevroren in de tijd.’
Tekst: Madeleine Rood
http://bureau-rood.nl
Amsterdam, september 2021
Drukkerij Zwaan Lenoir in Wormerveer maakt exclusieve boeken
Drukkers die een stapje verder gaan
Door Madeleine Rood
Unieke boeken. Drukkerij Zwaan Lenoir uit Wormerveer trekt alle registers open om mooie en exclusieve boeken te maken. Het doet er niet toe wat voor boek het wordt, Zwaan Lenoir drukt ze allemaal: boeken met druk-op-snee, groot, klein, met uitslaande pagina’s, dik of dun papier, gedrukt in offset of digitaal. Elke publicatie is anders en vraagt iets speciaals. Hier in Wormerveer rollen boeken van de pers, die allemaal iets unieks hebben.
Niets is hier onmogelijk, ze nemen juist graag risico’s. Een stapje verder gaan dan de gemiddelde drukker en experimenteren met inkt en papier vinden de drukkers in Wormerveer het mooiste wat er is: ‘Niks van wat mij maken is makkelijk en daar zien wij de lol van in,’ zeggen Wanda Scheffer (drukwerkadviseur) en Stefano van der Knaap (creative director) van Zwaan Lenoir. ‘Soms wisten we zelf niet dat het kon.’
Er zijn veel boeken in de maak en de drukpersen draaien met veel lawaai. ‘Allerlei ontucht’ van Drs. P zit al in dozen verpakt. Het is een herdruk in kleine oplage en in de voorverkoop al uitverkocht. Een fotoboek, van de Amsterdamse beeldend kunstenaar Jan van der Horn, is bijna klaar.
Het familiebedrijf Zwaan, dat ongeveer veertig jaar geleden startte in Koog aan de Zaan, ging een paar jaar geleden samenwerken met drukkerij LenoirSchuring uit Amsterdam. Nu werken er 35 mensen. Nationale en internationale klanten weten de weg te vinden naar het industrieterrein in Wormerveer. Het Rijksmuseum laat hier boeken en drukwerk maken, net als het Kunstmuseum Den Haag, het Anne Frankhuis, Museum Kranenburgh in Bergen en De Pont in Tilburg. Een Franse uitgever komt speciaal naar Wormerveer voor bijzondere uitgaven. De opdrachten komen meestal via de grafisch ontwerpers, die hen vragen een boek te maken. De bekende grafisch ontwerper Irma Boom, die veel boeken voor het Rijksmuseum ontwerpt, is daar een van. Voor haar maakte Zwaan Lenoir ook het bijzondere boek met het ruwe reliëf aan de zijkanten, van de Amerikaanse kunstenares Sheila Hicks. ‘Ontwerpers zoeken hun eigen, creatieve manier om uniek te zijn met hun boekontwerp. Wij zoeken mee, zonder op de stoel van de ontwerper te zitten,’ zegt Stefano van der Knaap. ‘Wij dragen alleen alle mogelijkheden aan.’
Fotoboek
Ook het fotoboek van Jan van der Horn moest worden uitgevonden. Dit fotoboek is samengesteld en ontworpen door de Duitse-Amerikaanse fotografiekenner en -verzamelaar Manfred Heiting. Een maandenlang proces, want niets ligt vast en de drukkers proberen veel uit. Het boek van Jan van der Horn, dat in oktober verschijnt, wordt een flatbook met foto’s die op bijzonder hoge kwaliteit worden gedrukt. Daarvoor is alles uitgeprobeerd en getest om te zien wat wel en niet mogelijk was: de kleurcapaciteit, de manier van binden, druk op snee, et cetera. Regelmatig vinden ‘presschecks’ plaats met de opdrachtgever.
De foto’s van Jan van der Horn zijn omgezet naar standaard drukkleuren, maar voor dit boek zocht Zwaan Lenoir een speciale manier van drukken, zodat de kleuren nog intenser en feller lijken. ‘Zo kunnen we het effect van de lichtbakken, waarmee Van der Horn zijn foto’s vaak exposeert, zoveel mogelijk benaderen,’ zegt Wanda Scheffer, die dit boek begeleidt. ‘We geven de pagina’s daarom ook glanslaminaat, een extra laagje kunststof voor extra glans. Dat bemoeilijkt wel weer de gekozen manier van binden. Het zijn grote beelden en die willen we ook zo groot mogelijk weergeven. De beste keuze is dan een flatbook, dat je helemaal plat kunt leggen.’ Daarvoor werkt de drukkerij samen met boekbinderij Voetelink in Haarlem, de enige binder in Nederland die dit kan. ‘Met hen hebben we veel overlegd hierover, voor en tijdens de productie,’ zegt Wanda Scheffer. ‘Ook over de zijkant hebben we veel nagedacht. Aanvankelijk wilden we het beeld laten doorlopen op de zijkanten, net als de bomenboekjes die we voor Artis maakten. Dat bleek bij dit boek technisch onmogelijk, dus wordt het zwart.’
‘Je kunt nooit voorspellen hoe het echt wordt,’ zegt Wanda Scheffer. ‘Je leert van dingen die misgaan. Door te proberen en tegenslagen te accepteren, vergaar je kennis en word je een steeds betere drukker. Wij zijn altijd bereid over het randje te gaan. Daarbij lopen we risico op tegenslag, die altijd komt uit een andere hoek dan verwacht.’
Er liggen talloze boeken uitgestald, die hier van de persen zijn gerold. Boeken die er bijna allemaal om vragen aangeraakt te worden. ‘Wat is er nu mooier dan het papieren boek?’ zegt Stefano van der Knaap. ‘Je voelt de bezieling. Altijd. In elk boek.’
Het boek van Jan van der Horn is vanaf november te koop bij onder meer Galerie Torch, Boekhandel Scheltema en het Stedelijk Museum in Amsterdam.